به گزارش قدس آنلاین، به دنبال انتشار گزارشی با عنوان «آمار ناقص و دروغ اتاق بازرگانی از صادرات نفت ایران» در صفحه ۱۴ شماره مورخ ۱۸ مرداد ۱۴۰۱، اتاق بازرگانی تهران توضیحاتی در خصوص گزارش اخیر خود به روزنامه ایران ارسال کرده و نوشته است: «گزارش اتاق تهران مستند به آمار رسمی گمرک چین است.»

در پاسخ توضیحی روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران آمده است: «روزنامه محترم ایران گزارشی با عنوان «آمار ناقص و دروغ اتاق بازرگانی از صادرات نفت ایران» در شماره روز ۱۸ مرداد ماه ۱۴۰۱ منتشر کرده که در تیتر آن ادعا شده است اتاق بازرگانی تهران آمار ناقص و دروغی از صادرات نفت کشورمان به چین ارائه می‌دهد؛ گرچه در متن گزارش چنین ادعایی اثبات نشده و حتی اذعان می‌شود که روند مثبت افزایش صادرات نفت که در گزارش اتاق آمده، توسط دیگر منابع داخلی و خارجی تأیید شده است؛ با این حال لازم است توضیح داده شود که آمار مورد استفاده گزارش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی از میزان صادرات نفت کشورمان به چین که از سوی روزنامه ایران ناقص و غلط خوانده شده، مستند به آمار رسمی اعلام شده توسط «گمرک جمهوری خلق چین» به آدرس اینترنتی www.customs.gov.cn است. از سوی دیگر اتاق بازرگانی تهران مدعی ذکر این آمار به عنوان کل صادرات نفت کشور یا حتی کل صادرات نفت به مقصد چین نبوده و صرفاً آمار یک مرجع معتبر و رسمی(گمرکات چین) را برای اطلاع فعالان بخش خصوصی بازنشر داده است.

همچنین آمار سایر نهادهایی که در گزارش روزنامه محترم درج شده از سوی مؤسسات غیردولتی نظیر اویل پرایس یا رویترز بوده و از سوی مراجع رسمی کشورمان مورد تأیید قرار نگرفته است.»

اعلام ۳ محموله به صورت رسمی در دوران تحریم

روزنامه ایران در این خصوص توضیح می‌دهد: چین با وجود تحریم‌های آمریکا در سال‌های اخیر محموله‌های نفتی متعددی از ایران وارد کرده است. اما از میان تمام این محموله‌ها تنها مبدأ ۳ محموله به صورت رسمی ایران اعلام شده است. آخرین محموله وارداتی متعلق به اردیبهشت ماه(مه ۲۰۲۲) است. این محموله شامل حدود دو میلیون بشکه نفت ایران می‌شد و سومین محموله بزرگ نفتی بود که چین از ماه دسامبر از ایران خریداری کرده بود. اداره‌ کل گمرک چین در اولین اطلاعیه رسمی واردات نفت ایران از دسامبر ۲۰۲۰، اعلام کرده بود که این کشور در آخرین ماه سال گذشته میلادی ۲۶۰۳۱۲ تن نفت خام از ایران خریداری کرده‌است. سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا این محموله که پس از ۱۳ ماه از زمان بازگشت تحریم‌ها به صورت رسمی اعلام شده بود، آیا تنها محموله وارداتی در این مدت بوده است؟ یا آنکه محموله ماه مه ۲۰۲۲ آخرین محموله نفت صادراتی ایران به چین بوده است؟

مشخص است که گمرک چین از اعلام آمار رسمی واردات نفت ایران و ونزوئلا در شرایطی که این دو کشور تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارند، خودداری می‌کند و تمام نهادهای متخصص، زمانی که می‌خواهند آمار واردات نفت چین از ایران و ونزوئلا را اعلام کنند، به برآیند اطلاعات اعلامی از سوی منابع ثانویه بازار نفت، آمار مؤسسات ردیاب نفتکش‌ها و همینطور داده‌های گمرک مبدأ و مقصد استناد می‌کنند.

چراکه برای برآورد آمار صادرات نفت کشوری که تحریم نفتی(آن هم از نوع ثانویه) است و نفت را در بازار خاکستری صادر می‌کند، تنها استناد به داده‌های گمرکی کفایت نمی‌کند و حتی باعث سردرگمی می‌شود. ضمن آنکه در هیچ بخش از گزارش اتاق بازرگانی تهران ذکر نشده است که این داده‌ها تنها بر اساس اطلاعات مندرج در آژانس اداره کل گمرک جمهوری خلق چین(GACC) است.

در چنین شرایطی سؤال دیگری که مطرح می‌شود، این است که آیا تنها استناد به آمار رسمی اعلام شده توسط گمرک چین برای انتشار گزارشی اقتصادی در اتاق بازرگانی تهران که می‌تواند گزارش آن مورد استناد رسانه‌ها و مراکز تحقیقاتی قرار بگیرد، کافی است؟ چنانکه این اتفاق افتاد و رسانه‌ها و فضای مجازی با استناد به این گزارش، از حجم اندک صادرات نفت ایران به چین نوشتند. در همین راستا، این سؤال نیز مطرح است که آیا اتاق بازرگانی تهران که تنها برای اعلام ارقام صادرات نفتی کشور یک داده در اختیار دارد و آن هم آمار رسمی گمرک مقصد است، مجاز به انتشار چنین گزارشی در کشور مبدأ هست یا خیر؟

آمار صادرات نفت محرمانه است

این روزنامه درحالی برای بیان آمار صادرات نفت کشور به بازارهایی مانند چین به داده‌های بین‌المللی از جمله منابع ثانویه، ردیابی نفتکش‌ها و گزارشات خبرگزاری‌های معتبر در حوزه نفت از جلمه رویترز استناد می‌کند که مقامات کشور از ارائه آمار دقیق صادرات نفت خودداری می‌کنند. تنها آنچه مشخص است، افزایش ۴۰ درصدی صادرات نفت ایران با تکیه بر راهکارهایی نظیر بازارسازی است.

در این رابطه محمدصادق جوکار، رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی می‌گوید: «ایران از سال گذشته تلاش کرده است که صادرات نفت به چین را در قالب مکانیسم بازارسازی انجام و افزایش دهد. در این راستا سیاست‌های Buy demand، strategic partnership و غیره را برای تضمین بازار نفت خود در چین پیش گرفته است.»

اگر آمار رسمی صادرات نفت ایران به چین اعلام نمی‌شود، به این خاطر نیست که صادرات نفت کشور به چین فقط به سه محموله خلاصه شود. علت آن وجود تحریم‌های آمریکایی است که نه تنها نفت ایران، بلکه هر شرکت و خریداری را که از ایران نفت وارد کند، تحریم می‌کند و وزارت نفت نیز نمی‌خواهد بازارسازی‌های انجام شده را با اعلام یک رقم از دست بدهد. در چنین شرایطی معتبرترین داده‌های موجود، آمار اعلامی سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام، مؤسساتی مانند کپلر و رسانه‌هایی مانند رویترز خواهد بود و برای اعلام میزان صادرات نفت ایران به بازار مهمی مانند چین نمی‌تواند گزارشات رسمی اداره کل گمرک جمهوری خلق چین (GACC) باشد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، سهم واردات غیررسمی نفت ایران به چین حدود ۷ درصد از کل واردات نفت خام چین است. برمبنای همان داده‌های اداره کل گمرک چین، در ماه ژوئن این کشور روزانه ۸.۸۳ میلیون بشکه در روز نفت وارد کرده است. ۷ درصد این عدد بیش از ۶۱۸ هزار بشکه می‌شود. این حداقل است و بر همین مبنا رویترز عنوان می‌کند که ایران روزانه حدود ۷۰۰ هزار تا ۹۰۰ هزار بشکه نفت به چین صادر می‌کند. یا در مورد دیگر، با ردیابی نفتکش‌ها که در حال حاضر مستندترین داده‌ها برای صادرات نفت کشور قلمداد می‌شوند، مؤسسه کپلر، میانگین صادرات نفت ایران به چین در این دولت را ۶۱۷ هزار بشکه در روز عنوان و اذعان می‌کند: «صادرات نفت ایران به چین از اول ژوئن تا ۱۹ ژوئن به طور متوسط ۹۶۱ هزار بشکه در روز بوده است.»

در همین حال، بر مبنای آخرین داده‌های اوپک، ایران در ۵ ماه نخست امسال(بازه زمانی مورد نظر گزارش اتاق تهران) به طور میانگین روزانه ۲ میلیون و ۵۳۵ هزار بشکه نفت تولید و کمتر از ۱.۷ میلیون بشکه در روز را در داخل مصرف کرده است. یعنی صادرات نفت خام ایران به تنهایی بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌شود.

ممدوح سلامه کارشناس بین‌المللی انرژی می‌گوید: «برآورد می‌شود که دو سوم نفت صادراتی ایران به مقصد چین ارسال شود.» بر اساس این داده‌ها برآورد می‌شود که حدود ۶۰۰ هزار بشکه نفت ایران به چین فروخته شود. در چنین شرایطی اتاق بازرگانی تهران با اعلام درآمد ۳۵۰ میلیون دلاری برای صادرات ۵ ماهه نفت ایران به چین، این تصویر را ایجاد می‌کند که در این مدت روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ هزار بشکه نفت ایران به چین فروخته شده است.

با توجه به آنچه گفته شد، در پایان این سؤالات مطرح می‌شود که آیا این آمار ناقص و نادرست نیست؟ آیا اتاق تهران مجبور به انتشار چنین گزارشی است و یک داده ناقص چه کاربردی برای مخاطبان خواهد داشت؟ «صرفاً آمار یک مرجع معتبر و رسمی» که تنها ۳ محموله وارداتی را به صورت رسمی اعلام کرده تا احتمالاً با اعلام آن در برابر کشورهایی نظیر امریکا موضع بگیرد، نمایانگر تجارت کالایی ایران و چین در بخش نفت است؟

منبع: ایران